Văn Miếu - Quốc Tử Giám tọa lạc trang nghiêm, tĩnh mịch tại phía Nam kinh thành Thăng Long, ngày nay là số 57 phố Văn Miếu, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. Đây là nơi giao thoa bốn tuyến phố lớn của quận Đống Đa, nên rất dễ tìm đến cho dù bạn đi bằng phương tiện nào. Bạn có thể ghé thăm Văn Miếu - Quốc Tử Giám bằng cách đi tự túc hoặc thông qua các tour Hà Nội trong ngày.
Văn Miếu Quốc Tử Giám là quần thể kiến trúc gồm hai di tích: Văn Miếu và Quốc Tử Giám.
Văn Miếu được Vua Lý Thánh Tông cho xây từ mùa thu năm 1070, để thờ Khổng Tử, Chu Công, cùng tứ phối là Nhan Tử, Tăng Tử, Tư Tử, Mạnh Tử và các bậc hiền triết Nho giáo. Sau này, vào năm 1370, khi Quốc Tử Giám Tư nghiệp Chu Văn An qua đời, Vua Trần Nghệ Tông cho thờ ông ở Văn Miếu, bên cạnh Khổng Tử.
Quốc Tử Giám được Vua Lý Nhân Tông cho xây kề sau Văn Miếu vào năm 1076 với mục đích thành lập trường học hoàng gia, dành riêng cho các “quốc tử”, tức con vua, chúa, và các bậc đại quyền quý trong triều. Về sau, từ năm 1253, vua Trần Thái Tông chiếu lệnh mở rộng Quốc Tử Giám, cho phép con cái thường dân có năng lực xuất sắc được theo học tại đây.
Ngày nay, Văn Miếu - Quốc Tử Giám có 82 bia Tiến Sĩ.
Ý tưởng thành lập bia tiến sĩ xuất phát từ năm 1442, thời hậu Lê, khi Nho giáo đang rất thịnh hành. Quay ngược thời gian vào năm 1484, Vua Lê Thánh Tông chính thức khởi dựng bia Tiến sĩ, nhằm vinh danh những sĩ tử đỗ đạt Tiến sĩ từ khoa thi năm 1442. Các tiến sĩ của mỗi khoa thi được khắc tên trên một tấm bia và đặt trang trọng đặt trên lưng rùa. Nhà Lê đều đặn tổ chức thi ba năm một lần, và đến năm 1484 thì đã được 12 khoa thi.
Tuy vậy, không phải sau khoa thi nào cũng được khắc bia ngay, và cũng không phải tấm bia nào cũng trường tồn với thời gian. Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử và tác động của ngoại cảnh, nhiều tấm bia đã bị hư hỏng hoặc mất mát.
Với ba đợt dựng bia Tiến sĩ lớn vào các năm 1484, 1653, 1717, xen kẽ hai giai đoạn dựng bia thường xuyên vào cuối các triều đại Lê sơ và Lê trung hưng, ngày nay, tại vườn bia Tiến sĩ còn lại 82 tấm bia tiến sĩ ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám.
Vào năm 2010, tổ chức UNESCO đã công nhận bia tiến sĩ tại Văn Miếu Quốc Tử Giám Hà Nội là Di sản tư liệu thế giới. Như vậy, sau Mộc bản triều Nguyễn, bia Tiến sĩ là di sản tư liệu thứ hai của Việt Nam được đưa vào danh sách Di sản tư liệu thế giới.
Những Điểm Nhấn Nổi Bật trong Kiến Trúc Văn Miếu - Quốc Tử Giám
Văn Miếu - Quốc Tử Giám được xây dựng theo lối kiến trúc truyền thống của Việt Nam, mang đậm dấu ấn của Nho giáo. Khu di tích gồm nhiều công trình kiến trúc độc đáo, như:
-
Cổng Văn Miếu: Cổng Văn Miếu là một công trình kiến trúc cổ kính, mang đậm phong cách kiến trúc thời Lý. Cổng được xây dựng bằng đá xanh, có hai tầng mái, với các họa tiết trang trí tinh xảo.
.jpg)
-
Đại Thành điện: Đại Thành điện là nơi thờ Khổng Tử và các bậc tiên hiền của Nho học. Điện được xây dựng theo kiểu 5 gian, 2 chái, với mái cong, lợp ngói đỏ.
.jpg)
-
Trang Tông bái đường: Trang Tông bái đường là nơi các sĩ tử đến bái lạy trước khi vào thi. Điện được xây dựng theo kiểu 5 gian, với mái cong, lợp ngói đỏ.
-
Khuê Văn Các: Khuê Văn Các là một tòa tháp cổ kính, được xây dựng vào năm 1805. Tháp được xây dựng bằng gỗ lim, có ba tầng, với mái cong, lợp ngói lưu ly. Khuê Văn Các là biểu tượng của Văn Miếu - Quốc Tử Giám.
-
Hội trường: Hội trường là nơi diễn ra các lễ hội và các hoạt động văn hóa, giáo dục. Hội trường được xây dựng theo kiểu nhà rường, với mái ngói đỏ, có hai tầng.
-
Khu nhà bia tiến sĩ: Khu nhà bia tiến sĩ là nơi lưu giữ 82 bia tiến sĩ Nho học thời Lê - Nguyễn. Bia được dựng từ năm 1442 đến năm 1779. Bia tiến sĩ là biểu tượng của truyền thống hiếu học của dân tộc Việt Nam.
-
Ngoài ra, Văn Miếu - Quốc Tử Giám còn sở hữu khuôn viên vườn xanh được thiết kế chỉn chu, tạo nên không gian xanh tuyệt đẹp trong lòng khu di tích.
Văn Miếu - Quốc Tử Giám là một địa điểm du lịch hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước. Tham quan Văn Miếu - Quốc Tử Giám, du khách sẽ được tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của Việt Nam, đồng thời cũng được chiêm ngưỡng những công trình kiến trúc cổ kính, mang đậm dấu ấn lịch sử.